Nieuw boek: Hollandse horloges

Op 21 april 2012 verschijnt het nieuwe boek “Hollandse horloges” van Cees Peeters. 76 jaar na de publicatie van “Het horloge” van Maurits Elzas en 38 jaar na het verschijnen van “Horloges en horlogemakers” van Cees Spierdijk is dit pas het derde oorspronkelijk Nederlandse boek over horloges. En, wat meer is, het eerste boek dat uitsluitend over Nederlandse horloges en horlogemakers gaat.

Symposium Going Dutch was succes

In 2011 bestond het Museum van het Nederlandse Uurwerk (MNU) 30 jaar. Voldoende aanleiding om eens goed uit te pakken. Het symposium “Going Dutch” op 3 december2011 inde gehoorzaal van Teylers Museum in Haarlem was een succes.

Zo’n 90 aanwezigen luisterden geboeid naar de voordrachten van de Nederlandse en Engelse sprekers.

 

 

 

 

 

Een aanzienlijk deel van hen nam de gelegenheid te baat om de gelijknamige tentoonstelling in het MNU in Zaandam te bezoeken.

Heruitgave “De ontwikkeling van het Nederlandse Uurwerk”

Ter gelegenheid van het 35-jarig bestaan van het MNU is onlangs het boekje “De ontwikkeling van het Nederlandse Uurwerk” heruitgebracht. Het is een ongewijzigde reproductie van de uitgave van het Zaans Uurwerkenmuseum uit 1991 en biedt in 32 pagina’s een prettig leesbaar overzicht van de ontwikkeling van het uurwerk in de Lage Landen van 1500 tot 1850. Het is geschreven door Kees Grimbergen.

Het boekje kost €14,50 en is te bestellen via een e-mail aan directeur@mnuurwerk.nl.

De nog vroegere catalogus “Klokken” van het Zaans Uurwerkenmuseum is nog steeds antiquarisch te koop bij het MNU. Deze kost €10,00 en is eveneens te bestellen via directeur@mnuurwerk.nl.

“Going Dutch” in het MNU

Corrie Noom, Carel Hofland, Pier van Leeuwen, Piet Oudega en Kees Grimbergen tijdens de opening van de expositie (foto: Sjoerd Folkers)

Op 1 oktober opende wethouder Corrie Noom van Zaanstad de tentoonstelling “Going Dutch” in het Museum van het Nederlandse Uurwerk (MNU) met een toespraak vol wij-gevoel namens de Zaanstreek. Het wij-gevoel en de buitenlandse invloed daarin is het thema van de Maand van de Geschiedenis, die in oktober 2011 plaatsvindt.

Symposium

De strijd tussen “ons” en “hen” is zichtbaar in de voornamelijk Nederlands-Engelse controverse over de uitvinding van de slingerklok. Die wedstrijd krijgt zijn hoogtepunt in het symposium Going Dutch, dat op 3 december plaatsvindt. Lees meer over het symposium.

Tentoonstelling

De 17^e eeuw was rijp voor de ontdekking van een betrouwbare precieze tijdmeter. Astronomen waren ervan afhankelijk voor de verfijning van hun waarnemingen. Economisch was er de noodzaak van nauwkeurige bepaling van de lengtegraad op zee. Wetenschappers waren bezig met het vinden van betrouwbare tijdsindicatoren en technici met het ontwikkelen van geschikte technologie. De tentoonstelling gaat over hun pogingen om de goede eigenschappen van de slinger beter bruikbaar te maken voor tijdmeting.

Het Nederlandse genie Christiaan Huygens staat bekend als de uitvinder van het slingeruurwerk. De klokkenmaker Salomon Coster als de maker van de eerste slingeruurwerken. Is de claim dat deze Nederlandse tandem de eerste was terecht, of was er niet veeleer sprake van een internationale ideeënuitwisseling tussen technici en wetenschappers?

De wetenschappelijke en technische ontwikkelingen zijn zichtbaar in een aantal bijzondere uurwerken, die nog vrijwel niet in het openbaar te zien zijn geweest. Te midden van de uurwerken in de vaste presentatie, zodat u direct vergelijkingen kunt maken. De tentoonstelling duurt van 1 oktober tot en met 4 december 2011. Gedurende de tentoonstellingsperiode is het museum ook door de week geopend, maar niet op maandag en (vanaf 1 november) woensdag. Lees meer over de tentoonstelling.

Symposium “Going Dutch“

Op 3 december a.s. vindt een Nederlands-Engelse symposium over de uitvinding van het slingeruurwerk plaats. Hierin zullen vele aspecten van de uitvinding belicht worden, zoals de ontwikkeling van de uurwerktechnologie voorafgaand aan de uitvinding van het slingeruurwerk, de wetenschappelijke belangstelling van Christiaan Huygens, de internationale verspreiding van wetenschappelijke ideeën en de concurrentie rondom de uitvinding. Sprekers zijn o.a. Reinier Plomp, Rebecca Pohancenik, Kees Grimbergen en Keith Piggott.

Zoals in de tentoonstelling te zien is, is de strijd over de uitvinding van de slingerklok een voornamelijk Nederlands-Engelse controverse. 

Lees meer over de tentoonstelling.

U wordt hierbij uitgenodigd het symposium bij te wonen. Het symposium vindt plaats op 3 december 2011 van 10.00 tot 17.00 uur in Teylers Museum in Haarlem. De deelnameprijs bedraagt €95,00. Dit geeft recht op het bijwonen van het symposium inclusief koffie, lunch en borrel, een gedrukt, geïllustreerd exemplaar van de symposiumbijdragen en toegang tot het Teylers Museum en de tentoonstelling in het MNU. U zult op het symposium veel mensen ontmoeten die uw belangstelling delen en met wie u mogelijk altijd al van gedachten hebt willen wisselen.

De zaal is open en koffie wordt geserveerd vanaf 10.00 uur. Het symposium start om 10.30 uur met een welkomstwoord door Robert Beuker, voorzitter van het bestuur van het MNU.

Het programma is als volgt:

10.30   Welcome                                           Robert Beuker, chairman MNU

10.40   Opening                                             Marijn van Hoorn, curator Teylers Museum

10.50   Introduction                                       Ed van den Heuvel, astronomer, symposium chairman

11.00   Setting the Stage for the 17th                       Pier van Leeuwen, curator MNU
Century Developments

11.30   The 17^th Century Intelligencer                      Rebecca Pohancenik, PhD student History

12.00   Huygens, the Pendulum and  Isochronism          Kees Grimbergen, board member MNU, writer of  The                         Evolution of the Dutch Clock
12.30   Lunch

13.30   Huygens’ Invention:                           Sebastian Whitestone, horologist
Claim and Counterclaim

14.00   The Development of the                    Michiel van Hees, board member MNU and DOT
Movement in the 17^th Century

14.30   Tea

15.00   Going and Striking Trains Driven      Reinier Plomp, writer of Early Dutch Spring Driven
by a Single Spring or Weight                            Pendulum Clocks 1657-1710 and Early French         Pendulum                                                 Clocks 1658-1700

15.30   For Open Research                            Keith Piggott, horologist

16.00   Closing                                                           Ed van den Heuvel

16.15   Coster Medal                                     Erik Glasius, chairman Federatie Klokkenvrienden

16.30   STCN                                                  Ben Hordijk, chairman SMAT

Drinks to celebrate the new foundation and for socializing, presented by SMAT and MNU.

 

De voertaal van het symposium is Engels. Het symposium wordt voorgezeten door prof. E. van den Heuvel.

De lunch wordt geserveerd tussen 12.30 en 13.30 uur. Tijdens de lunchpauze is er gelegenheid het Teylers Museum te bezoeken. 

Na de afsluitende discussie zal tevens aandacht besteed worden aan een nieuw initiatief op het gebied van verregaande samenwerking op tijdmeetkundig gebied. Op 27 september 2011 hebben het Museum van het Nederlandse Uurwerk en de Stichting Museum en Archief van Tijdmeetkunde een samenwerkingsovereenkomst getekend. Als één van de resultaten hiervan zal tijdens het symposium een nieuwe stichting worden opgericht, de Stichting Tijdmeetkundige Collectie Nederland. De borrel, van 16.30 tot 17.30 uur, wordt mede bekostigd door de SMAT.

Het symposium kan op een behoorlijke interesse aan beide zijden van de Noordzee rekenen. U kunt u uw deelname aan het symposium bevestigen door betaling van €95 op bankrekening 471655716 t.n.v. Museum van het Nederlandse Uurwerk, Zaandam. U ontvangt dan via e-mail uw toegangsbewijs. Toegang is ook mogelijk tegen contante betaling in het Teylers Museum.

Als er vragen zijn, kunt u mailen naar directeur@mnuurwerk.nl.

Tentoonstelling: Going Dutch (1)

De slinger als tijdmeter

Galileo Galilei publiceerde als eerste dat de slinger een perfecte tijdmeter is, als deze naar zijn natuur, dus vrij van invoeden van buitenaf, kan slingeren.

Christiaan Huygens toonde aan dat de slinger beïnvloed wordt door verschillen in de aandrijvingskracht. Het is van belang dat de slinger geen onderdeel uitmaakt van het aandrijvende raderwerk, dus vrij opgehangen is, en dat de aandrijvingskracht zo constant en regelmatig mogelijk werkt.

Elektrisch aangedreven slinger naar Froment uit het midden van de 20e eeuw. De bijna vrij bewegende slinger wordt niet gehinderd door de variabele kracht waarmee een aandrijvend raderwerk werkt, maar in beweging gehouden door de vrijwel constante kracht van een bladveertje.

Tentoonstelling: Going Dutch (2)

Fromanteel en de slingerklok

Ahasverus Fromanteel was de meest ingenieuze Engelse klokkenmaker in deze periode. Mede op grond van zijn eigen publiciteit over langlopende uurwerken, die even nauwkeurig liepen als klokken met korte gangduur wordt wel eens verondersteld dat Fromanteel klokken met een slinger maakte. De uurwerken waarover het zou gaan zijn echter niet bewaard gebleven en de berichten zijn zeer beknopt.

Dobson maakt aannemelijk dat Ahasverus’ zoon John een jaar voor Salomon Coster werkte om zich de wetenschappelijke inzichten van Huygens over de slingerbeweging eigen te maken.

 

Wandklok, 1630-1635, Johann Saijller. Uurwerk met 1 maand gangduur, spillegang en balans. Mogelijk is Salomon Coster bij Sayller in de leer geweest.