Arm en Rijk in het MNU (1)

Met MNU haakt in op de Maand van de Geschiedenis 2012. Dit jaar is het thema “Arm en Rijk” gekozen. Uiteraard zijn er in de presentatie heel wat klokken te vinden, waaraan zich dit thema goed laat aflezen. De klokken zijn t/m 31 oktober 2012 voorzien van speciale toelichting. Hieronder volgen drie voorbeelden.

Weggelegd voor een enkeling: Wandklokje uit 1575 (Coll. Stedellijk Museum De Lakenhal, Leiden)

Torenuurwerk en “Leids” lantaarnklokje

De gewone man bezat vroeger geen eigen tijdmeter, maar richtte zich doorgaans op de lokale torenklok. Huisuurwerken waren slechts weggelegd voor de enkeling, zoals de eigenaar van het Renaissance wandklokje uit 1575.

Top of the Bill: Haagse klok van Salomon Coster, ca. 1659 (Coll. MNU)

Haagse klokken: Top of the bill

De Haagse klok betekende in de Gouden Eeuw een van de meest begeerde hebbedingen. Hiermee wist de (gegoede) eigenaar zich verzekerd van de juiste tijd op huiskamer-formaat. Zagen de eerste exemplaren er nog als tamelijk recht-toe-recht- aan wetenschappelijke instrumenten uit; al snel waren luxueuzere uitvoeringen leverbaar, voorzien van vergulde cijferring en schildpad fineer. Ondanks de aanzienlijke kostprijs van deze precisieklokken ontstond er een internationale run op.

Haagse klok met VOC tafereel, ca.1690 (Coll. Boom-Time)

Haagse klok met VOC tafereel

Een bijzondere Haagse klok in het MNU toont een geschilderd tafereel op de wijzerplaat. Het stelt een scene voor die de V.O.C.- handel tijdens de Gouden Eeuw verbeeldt. Op de voorgrond doet een koopman zaken met een zakenpartner, die net zijn waren aan wal heeft uitgeladen. Een driemaster is nog te zien aan de horizon. De vracht, bestaande uit kisten, balen en kuipen, is voorzien van het logo van de V.O.C. en de initiaal van Amsterdam, als belangrijste zetel van deze handelscompagnie. Hoewel er ook in Amsterdam Haagse klokken werden gemaakt, komt dit exemplaar waarschijnlijk gewoon uit de hofstad.