Uurwerkenagenda 2013 nu te koop

De nieuwe editie van de agenda van The Horological Foundation is uit.

Het is, evenals zijn voorgangers , weer een aantrekkelijk boek met veel afbeeldingen en uitgebreide beschrijvingen van begerenswaardige uurwerken.

Het openingsartikel gaat deze keer over de verschillende manieren waarop horloges gedragen werden. Nieuwe kost voor veel horlogeverzamelaars!

De prijs bedraagt €17,50. Houd uw reeks compleet, de boeken zijn het verzamelen waard!

U kunt de agenda bestellen via directeur@mnuurwerk.nl

Arm en Rijk in het MNU (1)

Met MNU haakt in op de Maand van de Geschiedenis 2012. Dit jaar is het thema “Arm en Rijk” gekozen. Uiteraard zijn er in de presentatie heel wat klokken te vinden, waaraan zich dit thema goed laat aflezen. De klokken zijn t/m 31 oktober 2012 voorzien van speciale toelichting. Hieronder volgen drie voorbeelden.

Weggelegd voor een enkeling: Wandklokje uit 1575 (Coll. Stedellijk Museum De Lakenhal, Leiden)

Torenuurwerk en “Leids” lantaarnklokje

De gewone man bezat vroeger geen eigen tijdmeter, maar richtte zich doorgaans op de lokale torenklok. Huisuurwerken waren slechts weggelegd voor de enkeling, zoals de eigenaar van het Renaissance wandklokje uit 1575.

Top of the Bill: Haagse klok van Salomon Coster, ca. 1659 (Coll. MNU)

Haagse klokken: Top of the bill

De Haagse klok betekende in de Gouden Eeuw een van de meest begeerde hebbedingen. Hiermee wist de (gegoede) eigenaar zich verzekerd van de juiste tijd op huiskamer-formaat. Zagen de eerste exemplaren er nog als tamelijk recht-toe-recht- aan wetenschappelijke instrumenten uit; al snel waren luxueuzere uitvoeringen leverbaar, voorzien van vergulde cijferring en schildpad fineer. Ondanks de aanzienlijke kostprijs van deze precisieklokken ontstond er een internationale run op.

Is geld tijd?

17e eeuws statussymbool: Haagse klok voorzien van met schildpad belijmde lijst
(Collectie MNU)

In de late Middeleeuwen was het bezit van tijdmeters een zaak van overheden, die de publieke tijd bepaalden. Met de komst van het slingeruurwerk kwam de tijdmeter binnen handbereik van welgestelde particulieren. Niet langer waren zij aangewezen op het locale uurwerk in de kerk- of stadhuistoren. Zichzelf respecterende burgers schaften een eigen klok aan om de tijd op af te lezen. De betrouwbaarheid van het door Christiaan Huygens uitgevonden slingeruurwerk verzekerde de eigenaar van een correcte dagindeling. Het bezitten van een privé-klok gold al snel als statussymbool.

Heruitgave “De ontwikkeling van het Nederlandse Uurwerk”

Ter gelegenheid van het 35-jarig bestaan van het MNU is onlangs het boekje “De ontwikkeling van het Nederlandse Uurwerk” heruitgebracht. Het is een ongewijzigde reproductie van de uitgave van het Zaans Uurwerkenmuseum uit 1991 en biedt in 32 pagina’s een prettig leesbaar overzicht van de ontwikkeling van het uurwerk in de Lage Landen van 1500 tot 1850. Het is geschreven door Kees Grimbergen.

Het boekje kost €14,50 en is te bestellen via een e-mail aan directeur@mnuurwerk.nl.

De nog vroegere catalogus “Klokken” van het Zaans Uurwerkenmuseum is nog steeds antiquarisch te koop bij het MNU. Deze kost €10,00 en is eveneens te bestellen via directeur@mnuurwerk.nl.

Spectaculaire ontdekking op het symposium “Going Dutch“

Op 3 december a.s. van 10.00 tot 17.00 uur vindt in in Teylers Museum in Haarlem een Nederlands-Engelse symposium over de uitvinding van het slingeruurwerk plaats. Tijdens het symposium zal de spectaculaire ontdekking openbaar gemaakt worden van één van ’s werelds oudste nog bestaande slingeruurwerken, die direct gekoppeld kan worden aan de uitvinding van de slinger in 1656 door de bekende Nederlandse wis-, natuur- en sterrenkundige Christiaan Huygens.

Tentoonstelling: Hollandse huisuurwerken van Engelse signatuur

Tafelklok van Bern. van der Cloesen, 1690-1700 (particuliere collectie) Omslag tentoonstellingscatalogus MNU (2004)

In 2004 organiseerde het Museum van het Nederlandse Uurwerk de expositie “Hollandse Huisuurwerken van Engelse signatuur (1675-1750)”. Vanaf 1657 ontstaat in Den Haag naar aanleiding van de uitvinding van het slingeruurwerk door Christiaan Huygens de Haagse klok. Mede door de persoonlijke contacten van Huygens met de wetenschappelijke kringen rond de hoven in Engeland en Frankrijk krijgt de uitvinding snel navolging in het buitenland. Zo ontstaat in Frankrijk de “pendule religieuse”. Ahasuerus Fromanteel introduceert in oktober 1658 de slingerklok in Londen. Hieruit ontstaat de karakteristieke Engelse “bracket clock”. Deze zal de Europese markt tot ver in de 19^de eeuw domineren.

Nostalgie naar V.O.C. mentaliteit?

Haagse klok met V.O.C. tafereel (collectie Stg. Boom-Time, te zien in het Museum van het Nederlandse Uurwerk)

Behalve Haagse hopjes, Haagse Harry of het Internationaal Hof van Justitie telt de hofstad een minstens zo internationaal visitekaartje: De Haagse klok. Dit is het vroegste type slingerklok, uitgedacht door Christiaan Huygens en vervaardigd door Haagse makers van het eerste uur, zoals Salomon Coster, Severyn Oosterwijck en Pieter Visbagh. Doorgaans is de wijzerplaat van deze strak vormgegeven precisieklokken bekleed met fluweel. Het Museum van het Nederlandse Uurwerk toont een exemplaar dat zo’n eeuw na de vervaardiging is opgeleukt. Hierbij heeft het fluweel plaatsgemaakt voor een geschilderd tafereeltje dat de tijden van de V.O.C. deed herleven. Nostalgie naar de V.O.C. mentaliteit uit de Gouden Eeuw? Feitelijk had de compagnie in 1798/99 juist opgehouden te bestaan.

Het slingeruurwerk van Christiaan Huygens

PTT Zomerzegel 1962 [ontwerp: Cor van Weele]

Over de uitvinding van de klok doen veel fabeltjes de ronde. Ook hebben de halve waarheden dikwijls een hoog klok-en-klepel-gehalte. Een veelgehoorde misvatting is dat de slinger van een uurwerk wordt verward met de klepel van een klok. De laatste dient om de bel of torenklok mee te luiden. Terwijl de eerste dient om het uurwerk op tijd te laten lopen. Ook over de uitvinder van dit principe heerst nogal eens verwarring: Was het nu Christiaan Huygens of Constantijn Huygens? Of toch Jan Huygen van Linschoten in zijn ton? In het Museum van het Nederlandse Uurwerk valt veel aan de weet te komen over het slingeruurwerk en zijn uitvinder. Ook zijn hier een aantal van de aller-vroegste voorbeelden in het echt te bekijken